Bizancjum, głównej wówczas skarbnicy dorobku cywilizacyjnego świata śródziemnomorskiego. Stąd ogromny i szybki awans cywilizacyjny Rusi, dobrze widoczny na tle zachodniosłowiańskiego sąsiedztwa. Asymilację tej kultury ułatwiał fakt, że wraz z greckimi wpływami kościelnymi wkraczała na Ruś liturgia słowiańska, przenoszona tam dzięki wysyłanym przez Kościół bizantyński bułgarskim misjonarzom, rozporządzającym wówczas nie tylko słowiańskimi przekładami ksiąg liturgicznych, lecz także obfitą literaturą w postaci przekładów z greki, a nawet licznych dzieł oryginalnych. Język tej literatury nie był identyczny z dialektami wschodniosłowiańskimi, był jednak powszechnie zrozumiały, zaś pismo, przeniesione wraz z nim (cyrylica), nadawało się także do zapisów języka potocznego, który szybko przeniknął do sporządzanych na