urzędnicy centralnych instytucji (prikazów) i wyższe duchowieństwo. Jako delegaci dworianstwa występowali członkowie tej grupy, odbywający wówczas służbę w Moskwie; miasta reprezentowali najbogatsi kupcy moskiewscy. Nikt w tym gronie nie pochodził z wyboru. Podstawą zasiadania w tym "przedstawicielstwie" było piastowanie urzędu lub powołanie przez władzę państwową. Nie byli to ani przedstawiciele społeczeństwa jako całości, ani społeczności lokalnych, lecz - jak się wyraził W.O. Kluczewski - "społeczne" narzędzia władzy centralnej. Odbiło się to w uchwałach soboru; wszystkie stany potwierdzały całkowite oddanie "woli bożej i carskiej". <br><br> Nic też dziwnego, że cały ruch reform załamał się, gdy Iwan Groźny, po przebytej ciężkiej chorobie, podczas której był