dla niezależnej kultury było utrwalanie podziałów na kulturę różnych obiegów. Stosunek do obiegu oficjalnego, reprezentującego tzw. "politykę kulturalną" państwa, mimo iż wydawano w nim często wartościowe książki i podejmował równolegle tematy bliskie zainteresowaniom "podziemnej kultury" (np. pytania o patriotyzm, stosunek do komunizmu, kryzys sztuki i in.), mieścił się w sferze stanowczego sprzeciwu i zdecydowanej odmowy wszelkiej współpracy z komunistyczną władzą.<br>&lt;gap&gt;<br> - pisano w "Arce" (1984). W ramach takiej, nie w pełni legalnej działalności mieściły się m.in. zjawiska "obiegu kościelnego", stanowiącego swoiste pogranicze między kulturą oficjalną, emigracyjną i podziemną.<br> Rola Kościoła w świadomości społecznej lat osiemdziesiątych, a także w rozwoju niezależnej kultury