elementy więzi i świadomości narodowej pojawiły się (co odnosi się również do innych narodów europejskich) już w średniowieczu. Inni (np. Tadeusz Łepkowski) utrzymują, że naród polski wykształcił się ostatecznie dopiero w XIX wieku. Bardzo znaczna część mówiących po polsku, wyznających religię katolicką, praktykujących polskie obyczaje mieszkańców naszego kraju nie była świadoma przynależności do narodu polskiego, nie miała poczucia tożsamości narodowej. Dotyczy to przede wszystkim mieszkańców wsi, którzy przez wiele stuleci, ani przez samych siebie, ani przez warstwy dominujące nie byli postrzegani jako Polacy. Byli określani jako "lud", "ludzie tutejsi", "mieszkańcy wioski", poddani jakiegoś właściciela ziemskiego.<br>Poczucie przynależności do narodu polskiego i