ta sama żyłka sportowa była i moją, i brata, i przede wszystkim ojca - mistrza w rajdach motorowych. Jedyną różnicą była pogarda, jaką darzyliśmy przyczepy; im większy motor (naszym był zdobyczny Zündapp 600), tym większą szkodą było ograniczać jego szybkość i zwrotność.<br>&lt;gap&gt;<br>Zarówno powieść, jak i film można nawet odczytać jako swoistą polemikę z bohaterskim tonem polskiej kultury. Dziadek - hipnotyzer, który siłą swego spojrzenia usiłuje zatrzymać niemieckie czołgi ("i potem już nic nie stanęło na ich drodze do Pragi") - mógłby się znaleźć i w filmie szkoły polskiej (na przykład w Eroice), choć ze względu na prawdę historyczną nie występowałby w tej roli