Piotr z Goniądza, Hugo Kołłątaj. Pierwszy , powiada Berent, związany jest z okresem, w którym włoski humanizm ściera się z niemiecką reformacją, drugi występuje w sytuacji, w której niemiecka reformacja łączy się z komunizmem braci czeskich, trzeci działa w czasie, gdy sarmatyzm wchłania idee Oświecenia i rewolucji francuskiej. Otóż postacie te symbolizują sojusze tendencji sprzecznych, możliwość płodnego ich połączenia. Tak pojęty polski indywidualizm miałby być współcześnie gwarancją szczęśliwego mariażu idei niepodległościowej i idei socjalistycznej.<br> Jeśli na początku prezentacji Nietzschego Berent jawi się jako zwolennik burzenia, oczyszczania pola, a później pokazuje nam Nietzschego kontynuatora, to w broszurze o idei nacisk położony jest nie