politycznej" kontynentu. Pod tym też hasłem Rosja prowadziła wojny w Niemczech, zniszczyła potęgę Szwecji, podporządkowała sobie, a nie mogąc samodzielnie ujarzmić, podzieliła z sąsiadami Polskę. Hasła zwalczania wpływów Rewolucji Francuskiej wprowadziły jej wojska do Włoch i Szwajcarii. Na dalekim Wschodzie szermowano hasłami obrony interesów rosyjskiego handlu, a na co dzień - szerzenia świeżo nabytej "europejskiej" cywilizacji. Nieustanne niemal - choć zwykle drogo okupione - sukcesy wojenne, entuzjazm, jaki budziła wielkość i potęga państwa rosyjskiego, wiara w posłannictwo narodu rosyjskiego, przeznaczonego do odrodzenia zepsutego świata - wszystko to stępiało krytycyzm nawet najbardziej oświeconych kręgów społeczeństwa rosyjskiego wobec swego państwa. Czyż można im się dziwić, kiedy czytali