Pijani wyzwoleniem z ciemności. Odór wybuchu. Odurzeni dymem. Gdzie stał tłum? Za olszyną, olszynką wtenczas... kilometr od bunkra... A czwarty żołnierz którędy szedł?" <br>Ojciec wycięty ze ślubnej fotografii chwyta rękę podaną mu przez młodego, drżącego ze strachu Joachima... a drugą zasłania sobie twarz. Przymknie Hans oczy ze smutku, bo trzeba to i owo poprawić, fotografię pomazać błotem z rowu, żeby ojca młodziutkiego schorować, ukazamacić... a policzki księdza pobruździć. <br>Otworzy oczy, bo wszystko mu się pomieszało. Śmieszą go i smucą te retusze... Myśl irytująca. "Dotychczas nie wszedłem do bunkra". Zmarszczył brwi i udał, że nie wie, jak sobie lęk swej wyobraźni wytłumaczyć. Udał machinalność