nie tyle przez obyczaj, ile przez środki masowego przekazu. Mimo to "pamięć przeszłości" nie zniknęła bez śladu, nadal bowiem pełni ona istotną funkcję przez tworzenie wzorów odreagowywania rzeczywistości codziennej, np. w sposobie rekreacji, zwłaszcza poza miejscem zamieszkania. Innym ważnym czynnikiem historyczno-kulturowym, którego znaczenie nie uległo istotniejszym zmianom (przy pewnej transformacji pod wpływem środków masowego przekazu) jest oddziaływanie na zachowanie archetypów, mitów i symboli powstałych w odległej przeszłości. "Człowiek stanowi egzystencję umieszczoną bardziej w świecie iluzji i znaczeń symbolicznych, aniżeli w tak zwanej rzeczywistości uprzedmiotowionej" (Hurst 1978). Archaiczne, dziedziczone pokoleniowo tzw. archetypy odczuwania, myślenia i zachowań są nieraz źródłem tak intensywnych