wreszcie, jaki ma on związek z problemem "największego wroga człowieka - uogólnienia". Jedną z osobiście najważniejszych dla mnie lektur okresu młodości był artykuł Orwella Notes on Nationalism, który przeczytałem w początkach lat siedemdziesiątych w przemyconym do Polski czterotomowym angielskim wydaniu jego esejów. Przypomnę, że artykuł ten, napisany w maju 1945, traktuje tytułowe pojęcie nacjonalizmu niezmiernie szeroko, używając go w braku lepszego terminu jako wspólnej nazwy dla najrozmaitszych współczesnych tendencji i orientacji ideologicznych. Ich spis - niekompletny, jak podkreśla Orwell - obejmuje angielski neokonserwatyzm, nacjonalizm celtycki, syjonizm, komunizm, "katolicyzm polityczny", "emocje związane z kolorem skóry", "emocje związane z klasą społeczną", pacyfizm, anglofobię, antysemityzm i trockizm