po raz pierwszy? Przeczą temu źródła historyczne. W Massadzie nad Morzem Martwym (odkopanej w 1963 roku) zginęło - w sposób zaskakująco zbliżony do opisanego w Gujanie - 960 osób. Stało się to w sytuacji zagrożenia: Rzymianie oblegali właśnie potężną twierdzę Heroda, Massadę. Doszło wówczas do zbiorowego samobójstwa jej mieszkańców, w którym czynnie uczestniczyło dziesięciu mężczyzn wyznaczonych do zabicia niewielu niezdecydowanych. Wcześniej ojcowie uśmiercali własne rodziny. Z życiem uszło tylko pięcioro dzieci i dwie kobiety. Okoliczności zdarzenia były zaiste osobliwie, podobne jak w Gujanie, lecz pozornie, bo w sytuacji najazdu autentycznego, śmiertelnego wroga. I właśnie z tego względu śmierć Żydów - obrońców Massady - należałoby potraktować