kryzys gospodarczy. Ale np. Śląsk odnajduje i przeżywa na Jasnej Górze swoją polską identyfikację. Później Akcja Katolicka przyczynia się do wzrostu ilości pielgrzymek. W pierwszych latach po drugiej wojnie światowej ilość pielgrzymów dochodzi do miliona. W latach 50-tych następuje próba administracyjnego ograniczenia lub nawet całkowitego zlikwidowania ruchu pielgrzymkowego. Nie udaje się ona, pielgrzymki tracą jedynie swój zewnętrzny splendor, idzie się czy jedzie w mniejszych grupach lub indywidualnie. Nacisk zewnętrzny wpływa zresztą na pogłębienie motywacji i przeżywania pielgrzymki. Ilość pielgrzymów nadal powoli rośnie, w roku milenijnym dochodzi do 1,5 miliona. Mało jest natomiast pielgrzymek pieszych. Warszawska z 1966 r. liczy