w rozprawie O krytykach i recenzentach warszawskich - wiązał pojęcie "nowego dla Europy rodzaju dramatycznego" z "przedmiotem historycznym" i twierdził, iż "w naszej epoce jedyne drama odpowiadające potrzebom naszego wieku jest - historyczne". A w III części Dziadów wprowadził, owszem, dzieje niemal współczesne (sprzed lat zaledwie dziewięciu), ale je "uhistorycznił", uwznioślił, patetycznie umiejscawiając je w obrębie historii narodu. Jako szczególnie ważny jej element, moment przełomowy, rozpoczynający nową erę martyrologii przyszłego zwycięstwa.<br>Genialnie wykorzystał powszechne wówczas przekonanie, iż jeśli temat pojawia się w tragedii (czyli w dramacie), to z pewnością ma już swe miejsce w historii, stanowi część tradycji i legendy narodu. Mówiły zatem