oprawcy z Oświęcimia czy Łubianki, tak i Ceausescu miał godnych siebie konkurentów nawet wśród swoich współczesnych. Cesarz Bokassa, Idi Amin, Saddam Hussein - może również Kim Ir Sen, gdybyśmy mieli szansę bliższego kontaktu z tą niewątpliwie intrygującą postacią - to zaledwie kilku z pokaźnej gromadki bohaterów historii najnowszej, którzy z pewnością nie ustępowali rumuńskiemu dyktatorowi jako ilustracje wiecznie żywego stwierdzenia Czesława Miłosza: "Zaiste, wariat na swobodzie Największą klęską jest w przyrodzie".<br> Norman Manea jest jednak, w tym, co opowiada i jak opowiada o Rumunii za życia Ceausescu, tak świetnym pisarzem, że przy lekturze jego szkiców z tomu O klownach wszelkie analogie schodzą na