hałaśliwie znać o sobie gdzieś od dołu, od więziennych piwnic. I chory sąsiad zza ściany zaczynał, jak co dzień, swe gruźlicze, wieczorne kasłanie.<br>Rozwiał się bez śladu paryski bulwar, ulotnił aromat kawy, pozostała jedynie uporczywa myśl, ta z niedawnego snu... Stanisław czuje, jak dojrzewa w nim decyzja, niejasne omamy przybierają widomy kształt postaci Degajewa, Mikołaja Kletocznikowa; to on przecież, ten bohaterski Mikołaj uratował dziesiątki rewolucjonistów, oddawszy się w służbę policji. "Czarny" nie dopuszcza już innych postaci, wymazuje z pamięci towarzyszy, którzy zawiedli go płaskim tchórzostwem, chce zapomnieć o ostrzeżeniach: "Uważaj, stajesz się maniakiem, fiksatem wallenrodowskim. To ciągłe pasjonowanie się zewnętrznym efektem