religijny. Pod wpływem francuskiej filozofii Oświecenia Jakub Kozielski, Dymitr Aniczkow i Szymon Diesnicki głosili poglądy deistyczne, traktujące poszczególne religie jako wynik ludzkiej spekulacji. Ten liberalizm religijny, tolerowany początkowo przez Katarzynę II, ośmielił myśl krytyczną pisarzy rosyjskiego Oświecenia do zajęcia się także sprawami stosunku państwa do społeczeństwa. Sprzyjało temu powołanie przez władczynię w 1767 r. międzystanowej komisji dla stworzenia nowego kodeksu praw, do której obok przedstawicieli szlachty i mieszczaństwa powołano reprezentantów Kozaków i niektórych warstw chłopstwa. Liberalna instrukcja, wydana przez imperatricę budziła różne nadzieje, które miały okazać się złudne. Wybuch powstania Pugaczowa położył kres pracom komisji. <br><br> Tymczasem jednak Rosja przeżyła okres ożywienia