po trzystu latach Tadeusz Boy-Żeleński napisze, iż wertując prowincjonalne pisemka religijne można dojść do wniosku, że "katolicyzm w Polsce jest zaledwie w jakichś 20 procentach religią, a w 80 procentach przemysłem, znakomicie zorganizowanym przedsięwzięciem finansowym". Tyle bowiem w różnego rodzaju "Wiadomościach Parafialnych" było mowy o składkach.<br>Odpowiedzialność przed Bogiem wyrażała w podtekście oczywistą dla wszystkich troskę o własne zbawienie. Kto nie jest w stanie tego zrozumieć i docenić, ten nie pojmie ludzi żyjących w XVI czy XVII stuleciu. Stąd brał się między innymi akces do reformacji oraz późniejsze powroty na łono "starego Kościoła".<br>Trudno powiedzieć coś pozytywnego o moralnym obliczu