jak i motywy praktyczne - niechęć do płacenia dziesięcin oraz do podlegania sądom kościelnym w sprawach o zaległe dziesięciny, a także w sprawach dotyczących wiary i moralności.<br><br> Luteranizm , związany z kulturą i językiem niemieckim, miał zwolenników głównie w miastach Prus Królewskich i Wielkopolski. Kalwinizm , z demokratyczną strukturą wspólnoty wiernych, znajdował natomiast wyznawców wśród szlachty, zwłaszcza w Małopolsce i na Litwie, gdzie przyjął go możny i wpływowy ród Radziwiłłów.<br>W 1550 r. odbył się w Pińczowie pierwszy zjazd ministrów (duchownych) kalwińskich, a cztery lata później opracowano zasady wiary. Wkrótce z tego nurtu wyodrębnił się arianizm. Arianie, zwani także braćmi polskimi , nie uznawali dogmatu