uczynku najskrytsze myśli. Sejsmograf prądów umysłowych swojej epoki, pisarz ruchliwy, chwytliwy, przeżywający przemiany powszechne jako przemiany własnej osobowości. Dlatego też żadna próba sięgania do zagadnień tego okresu nie obejdzie się bez cytowania Gide'a.<br> Rozwój twórczości Gide'a przypada na lata wielkiego nasilenia tendencyj antyracjonalistycznych. Punktami, które znaczą tę antyracjonalistyczną kampanię, były: wzrastająca popularność Nietzschego, odkrycie Dostojewskiego przez Europę, pojawienie się Bergsona, wreszcie działalność Williama Jamesa. Gide twierdzi, że wyznawał nietzscheanizm, jeszcze zanim zapoznał się z utworami niemieckiego filozofa. Przykład tej równoczesności, z jaką pojawiają się w kulturze pewne nurty, rodząc pokrewieństwa duchowe pomiędzy nie znającymi się ludźmi. W innym miejscu Gide określa