pewne koła literacko-polityczne szedł w parze z powszechnie odczuwalną niechęcią do mglistości rozważań o istocie bytu, z odwrotem od metafizyki. Odpowiadał potrzebie uchwytu za ziemskość - nawet kwestia religijna zaczynała się od pytań dotyczących organizacji życia ziemskiego, stosunku jednostki do zbiorowości itd. Szczególniej w Polsce, gdzie religijność rzadko wywodzi się z życia wewnętrznego a często z tęsknot politycznych - ten proces osiągał duże natężenie. Większość katolików reklamujących św. Tomasza uzasadniała swój katolicyzm przy pomocy wniosków polityczno-społecznych, przy pomocy wizji nowego średniowiecza, którą można ucieleśnić tylko w oparciu o światopogląd katolicki. Następowało zupełne odwrócenie całej sprawy religijnej: skutki miały usprawiedliwiać i tworzyć wewnętrzną