się ten film interpretować zgodnie z wyznacznikami marksistowskiej historiozofii, z drugiej zaś trudno było ukryć fakt, że obraz rozkładu przegniłej formacji nie przynosi tu dziarskich zapowiedzi przyszłej sprawiedliwości dziejowej, że jest to obraz nie tylko przesycony atmosferą dekadencji ale i z silnym naciskiem na jej beaute. Choć sam Palmiro Togliatti zachwycał się Lampartem i radził Viscontiemu, aby nie ulegał naciskom producenta i nie skracał filmu ani o minutę. Cóż, komuniści bez władzy mogli sobie pozwolić na bezinteresowną miłość do sztuki.<br>Przywiązanie do wartości związanych ze sztuką, do piękna - mówiąc w skrócie i uproszczeniu - wcale nie eliminuje winy, która ciąży na niej