Jak widać, błogość i rozpacz (zrodzona ewidentnie z lęku) stanowią &lt;foreign&gt;recto i verso&lt;/&gt; tego samego doświadczenia, w którym tkwi jakoś właściwa tożsamość bohatera, uwolnionego już od nacisku formy (nowoczesnej, ziemiańskiej i każdej innej). Właśnie przejście od swobodnej - a więc pustej - możliwości do związanego (z) ludźmi działania określa przestrzeń, w której zawiązują się i rozsupłują ferdydurkiczne przygody. Przygody Józia i - nie ukrywajmy - jego twórcy. A więc przestrzeń Gombrowiczowskiej literatury.<br> Bohater Ferdydurke ciągle powtarza, że chciałby być dojrzały: w szkole - jak daje do zrozumienia - znalazł się przypadkiem, miłość - właśnie miłość - utrzymuje go u Młodziaków w niezdarnej postaci wyrostka, z której chciałby się wyrwać