którym nawet stale odnawiane pretensje Polaków do restytucji państwa nie zakłócą powszechnego spokoju.<br>Istotnie, w przeciwieństwie do II wojny światowej, I wojna nie wybuchła za sprawą Polski i Polaków. Nie chciałbym wszakże, aby lektura tego szkicu pozostawiła wrażenie, że obie niepodległości, jakie uzyskaliśmy w poprzednim stuleciu, stanowiły jedynie wynik szczęśliwego zbiegu okoliczności. W jakimś stopniu przyczynili się do tego nasi przodkowie, bardziej zresztą odpierając w 1920 roku bolszewicką inwazję niż poprzez zbytnio rozreklamowane rozbrajanie Niemców u schyłku 1918 roku. Sprawą do dyskusji, które długo jeszcze będą się toczyć, pozostaje, w jakim stopniu wrota do niepodległości otworzyła nam stale ponawiana zbrojna walka