zostały systemy znaków uniwersalnych stworzone przez Malewicza, Talina, Kandinskyego czy Mondriana. Pozostały formuły. Także surrealiści powtarzali poblakłe echa własnych lub cudzych fascynacji czasów ówczesnego Chirico i manifestu Bretona. Dekoratywności epigonów koloryzmu postimpresjonistycznego i fowistycznego odpowiadała równie spóźniona frazeologia malarska samotnych indywidualności, uznanych za wielkie i kreatorskie. Niemal wszystkie ścieżki sztuki zboczyły wówczas na bezdroża biernego estetyzmu.<br> II wojna światowa odegrała rolę akceleratora przetasowań wszelkich układów wartości. Ponownie ożywione problemy ontologiczne, zagadnienia postaw moralnych, miejsca i roli człowieka w nowej sytuacji społecznej i cywilizacyjnej, świadomość poszerzających się obszarów intelektualnej penetracji świata i wszechświata, wreszcie i problem roli twórcy w zawiłej i niepokojącej