zgłaszający się dobrowolnie, i to nawet z najznakomitszych rodów; czynili to zarówno dla pieniędzy jak i dla swoistej sławy. Przedstawicielom warstw wyższych zakazały wreszcie tego procederu specjalne ustawy. Ale nierzadkie były wypadki, że to właśnie sami cesarze zmuszali ludzi wybitnych do wystąpienia na arenie, ze względów politycznych lub ze zwykłej złośliwości. Po raz pierwszy walki poświadczone są w Rzymie w roku 264 p.n.e. Wystawiono wówczas trzy pary gladiatorów. Potem urządzano je z coraz większym rozmachem. Juliusz Cezar wystawił trzysta dwadzieścia par, by uczcić pamięć zmarłej przed kilku laty córki, Trajan zaś, niewątpliwie jeden z najwybitniejszych i najrozsądniejszych władców, podobno