zewnętrznej, do zjednoczenia Bałkanów, czy raczej do ich podporządkowania sobie, nie są w długiej perspektywie historycznej czymś niezwykłym. Dekadencja Turcji w XIX w. spowodowała, że Bałkany stały się terenem penetracji różnych państw bliższych i dalszych: Austro-Węgier, Rosji, Włoch, Niemiec <page nr=68>, Francji, Wielkiej Brytanii. Najkonsekwentniej jednak do zastąpienia wycofującej się Turcji zmierzała Rosja. Miała oprócz siły militarnej dwa ważne wówczas atuty: wspólną z większością ludności bałkańskiej religię - prawosławie, i mocno od połowy XVIII w. propagowaną ideę pokrewieństwa etnicznego z dużą częścią ludności bałkańskiej, która ostatecznie uformowała się w tzw. panslawizm, powstały jako replika romantycznego niemieckiego pangermanizmu, był orężem ideowym skierowanym przeciwko tym