rozbudowanie kontaktów handlowych nowego państwa, rozkwit jego głównych ośrodków - Kijowa i Nowogrodu - powiązania ze światem bizantyńskim, arabskim i normańskim, a od połowy X wieku także z zachodnim. Władza Rurykowiczów, skoncentrowana głównie na osi Dniepr - Łowati, zaczęła teraz obejmować w ściślejszy sposób tereny położone na wschód i zachód od niej, co znakomicie ułatwiała sieć rzeczna. Na zachodzie państwo Rurykowiczów starło się z Polską (981 r.), na wschodzie - przyczyniło się do zniszczenia kaganatu Chazarów, ale natknęło się na silne państwo Bułgarów nadwołżańskich. Od południa było narażone na najazdy ludów stepowych: Pieczyngów i Połowców. Natomiast na północy i północnym zachodzie słabość i brak organizacji