na tej samej trasie w 1871 r. Na drodze morskiej Odessa - Hamburg koszty przewozu obniżyły się do 62% w 1881 r., a do 43% w 1900 r. w porównaniu z rokiem 1871. Na międzynarodowym kongresie rolniczym w 1889 r. jeden z rolników francuskich żalił się, że przewiezienie worka zboża z Ameryki do Europy wypada znacznie taniej niż z Dijon do Paryża.<br>Po Stanach Zjednoczonych jako wielki dostawca płodów rolnych wystąpiła Kanada, pod koniec XIX w. zaś Argentyna. Dostarczycielką zboża na rynki zachodnio- i środkowoeuropejskie była też Rosja, która dzięki taniej sile roboczej mogła konkurować z importerami zamorskimi.<br>We Francji sytuację pogarszał