i rzymskich, usprawniając też produkcję w całym jej cyklu: zbierania, wytłaczania, fermentowania, przelewania, beczkowania, przechowywania. Winnica w cywilizacji śródziemnomorskiej staje się jednym z najważniejszych działów rolnictwa. Zmienia krajobraz nie tylko natury, ale i życia. Wzbogaca je o nowe smaki, o nowe doznania i nowe radości. Ożywia wyobraźnię. Powtórzmy raz jeszcze: "Cywilizować znaczy zakładać winnice".<br>Winne obyczaje, w których jest tyle spontanicznej, ale i kreatywnej radości, nie są pozbawione, niestety, i ciemnych stron. Czy jest to tylko wina wina, jak z gry słów w języku polskim można by wnosić, czy też, sięgając aż do psychologii filozoficznej Arystotelesa, wywodzi się z niektórych swoistych