wojna lub okupacja, referendum, konstytucja, ale nie można unikać odpowiedzi na to pytanie. W XIX i XX wieku państwa narodowe powstawały z wojen. Ten wyznacznik się skończył. Dziś wojny raczej kruszą państwa niż je tworzą. W latach 90. w Europie tylko 7 konfliktów zbrojnych na 110 nie było wojnami domowymi. "Erozja bezpieczeństwa w państwie narodowym zmniejszyła jego autorytet i gotowość utożsamienia się z nim. Powstały zamiast tego tożsamości ponadnarodowe". Z kolei w krajach islamskich liczy się przede wszystkim wspólnota religijna, a nie naród czy państwo narodowe. I otóż - twierdzi Huntington - dziś zarówno Europejczycy jak i Amerykanie zbliżają się do podobnej tożsamości