pola asocjacyjnego mózgu nie jest ścisłe odwzorowanie postrzeganej rzeczywistości, lecz jej porządkowanie z punktu widzenia potrzeb osobniczych i grupowych człowieka jako gatunku biologicznego. Wiele złudzeń percepcyjnych ma dlatego charakter naturalny i nie można ich traktować jako zakłócenia odbioru. Należą do nich chociażby wyróżnione przez J. Gibsona odmiany perspektywy (E.T. Hall 1978), będące przesunięciami sensorycznymi wrażeń wizualnych umożliwiających sprawne wykorzystanie przestrzeni. Przeciwnie, brak tych złudzeń byłby objawem zakłóceń. Rzeczywiste zakłócenia somatyczne polegają na wrodzonym lub nabytym braku koordynacji między receptorami zmysłów wzroku, słuchu, węchu i innych. Powoduje to ogólne osłabienie percepcji, widzenie rzeczywistości jako jednowarstwowej kliszy o zatartych szczegółach i zamazanej