Rzymu i państwa kościelnego, w &#132;Najciemniejszym Panu" &#150; papieża. Ta twierdza promienieje wstecznictwem, jest odporna na wszelkie światło i postęp. W istocie Potocki występował przeciw wielu wrogom: przeciw &#132;jezuitom", przeciw romantykom i mistykom, przeciw sentymentalistom.<br> Powieść, która wywołała skandal polityczny, oceniana była różnie przez historyków literatury. Wedle opinii Ignacego Chrzanowskiego, &#132;nie ma w sobie prawdy życiowej", ponieważ nie opisuje żadnej prawdy. Jest bezkształtnym zlepkiem &#132;różnych pierwiastków ciemnoty i wstecznictwa nie jednej jakiejś określonej epoki i nie jednego określonego miejsca". Zdaniem tegoż dzieło to sytuuje się znacznie poniżej innych pism satyrycznych Potockiego, którym przyznaje dużą rangę. Przeciwnie Emil