nic. Julian w każdym swoim czynie był wolny, szedł jedynie za własnym pragnieniem, po to, aby koło zamknęło się, aby zbrodnia popełniona przez niego odbyła się właśnie w kościele i w gazetach ukazały się wzmianki, podobne do tej, jaką znalazł na skrawku, podrzuconym nieznaną ręką. Ludźmi rządzi bowiem rodzaj przeznaczenia. "Im bardziej człowiek jest wolny, tym bardziej jest wierny sobie samemu i wciąż rozpoczyna na nowo to samo życie"4. Grecka Ananke, Opatrzność, przypadek, szczęście? Zawsze złowroga siła obraca wniwecz ludzkie wysiłki i to dokładnie wtedy, gdy wydawało się, że już zdobyte zostało ostateczne zwycięstwo. Podobnie mówi Balzac ustami Vautrina: <q>„W