jednocześnie z powołaniem kolegiów. I tak na przykład w Poznaniu dnia 25 grudnia 1573 r. odegrano dialog pastoralny po polsku (znany nam jedynie z łacińskiego tytułu De Christi natali et pastoribus). Prawdopodobnie był to rodzaj misterium, prototyp późniejszych jasełek. Przedstawienie odbyło się wedle starego obyczaju w kościele (u Św. Marii Magdaleny). Ponieważ niektórzy widzowie, niechętni jezuitom protestanci, przeszkadzali i zachowywali się niewłaściwie, zwierzchność zakazała na przyszłość urządzania przedstawień w kościołach. Ale i prezentacje w zamkniętych pomieszczeniach szkolnych nie obywały się bez konfliktów. Po wystawieniu w Poznaniu w 1575 r. łacińskiego Dialogus pastorum podniosły się głosy krytykujące dopuszczenie fabuły misteryjnej na scenę