Pierwszego potężnego uszczerbku nadzieje te doznały, gdy Sowieci aresztowali akowców walczących w Akcji Burza i zainstalowali w Lublinie powstały pod ich egidą i kontrolą PKWN, co oznaczało, że chodzi im nie tylko o terytoria, ale także o zwierzchność nad Polską. Z zachowanych dokumentów -protokołów, zapisków, deklaracji i przemówień - wynika, iż Mikołajczyk dobrze zdawał sobie sprawę z grozy sytuacji, lecz był zdeterminowany. Wychodził z założenia, że walka o los Polski rozegra się w kraju: "jeżeli nie weźmiemy udziału w życiu Polski <gap> pewne problemy dokonają się bez nas" - mówił 24 sierpnia 1944 r. - dodając jednak: "Polska będzie wolna i niepodległa, jakkolwiek na przestrzeni