kurczenia. Ewolucja Wszechświata będzie zależeć od średniej gęstości zawartej w nim materii. Jeżeli gęstość ta jest większa od pewnej wartości krytycznej, to otrzymamy model Wszechświata, w którym siły grawitacji mogą powstrzymać ekspansję i początkowe rozszerzanie się będzie przechodzić w kurczenie. Niestety nie potrafimy ostatecznie rozstrzygnąć, która z tych możliwości zachodzi. Nie cała materia we Wszechświecie występuje w postaci widzialnej, świecących gwiazd i obłoków materii. Wydaje się obecnie, że ciemnej materii jest we Wszechświecie sporo, ale ani określenie jej natury, ani oszacowania ilości nie są pewne i nie pozwalają rozstrzygnąć problemu dalszych losów Wszechświata.<br>Ogólna teoria względności przewiduje zachowanie się promieniowania w polu