by było, gdyby... Południe zwyciężyło w wojnie secesyjnej (Warszawa 1996), Stany Zjednoczone rozpadłyby się na dwa niezależne organizmy państwowe, a ich rozwój gospodarczy uległby na dłuższy czas zahamowaniu. Podejmowanie podobnej tematyki, a zjazdowi patronowały poważne autorytety naukowe, świadczy, iż historia alternatywna przestaje być traktowana jako niepoważny rodzaj refleksji nad przeszłością. Notabene dwie wizje narodowych dziejów, jakie naszkicowali Andrzej Jankowski i Stefan Bratkowski, wychodząc z założenia, iż Polska uniknęła trzeciego rozbioru, nie napawają zbytnim entuzjazmem.<br>Maciej Janowski ("Tygodnik Powszechny", nr 4, 1995) wyraził pogląd, iż w wieku XIX nasiliłyby się w niej tak bardzo konflikty narodowościowe, że od państwa oddzieliłyby się ziemie