na ogarniętych paniką drogach bliskie są dzisiejszemu rozumieniu. Zobaczenie wojny od strony jej cywilnego uczestnika - oto co najbardziej zbliża do nas niektóre rozdziały Tołstojowskiej epopei, a dzieje Pierre'a Bezuchowa w krytycznych dla Rosji dniach - stanowią studium przeżycia wojennego, godne pióra najtęższego filozofa. <br> Pierre był w stanie "podniecenia graniczącego z szaleństwem". Owładnęło nim poczucie niejasnego, ale silnie odczuwanego obowiązku, konieczność wzięcia czynnego udziału za wszelką cenę. Powodowany tym szaleństwem zatraca zupełnie zdolność realnej oceny wypadków, przebywa w świecie bardziej podobnym do halucynacji, niż do jawy. Funkcje rozsądku są całkowicie zahamowane. Wbrew popędom samozachowawczym, które nakazywałyby raczej ucieczkę razem z całą zamożną Moskwą