przede wszystkim dzięki zwierciadłu społecznemu ("takim widzą mnie inni" i "takim widzę się sam"; w tym drugim wypadku działa też zwierciadło społeczne, ale zinternalizowane). Jest on więc obrazem doskonałym, przeszłym. Rozszczepienie autoportretu jest zatem oznaką rozdziału między przyszłością a przeszłością, a więc istotnym elementem czasowego aspektu życia, jego ewolucyjnego charakteru.<br>Patologia zaczyna się wówczas, gdy przedział między przyszłością a przeszłością jest tak duży, iż człowiek nie jest w stanie go przekroczyć. Wówczas obraz idealny jest nieosiągalnym marzeniem, mrzonką, której nie można w żaden sposób zrealizować, a obraz rzeczywisty coraz bardziej oddala się od obrazu wyśnionego i przez to samo staje się