i Józef Maksymilian Ossoliński, zaczęło kolekcjonować stare księgi z likwidowanych bibliotek klasztornych. Naśladowali ich skromniejsi, mieszczańscy bibliofile, np. krakowianin Ambroży Grabowski. Księżna Izabela Czartoryska urządziła w Puławach muzeum pamiątek historycznych pod nazwą "świątyni Sybilli".<br>Nieliczne grupy uczonych i pedagogów krzątały się ze swej strony około zabezpieczenia dorobku naukowego poprzedniej epoki. Pijar Kopczyński finalizował pracę nad gramatyką, Jan Śniadecki opracowywał polskie słownictwo matematyczne, fizyczne i chemiczne. Samuel Bogumił Linde, korzystając z zasiłków Ossolińskiego, wykończył pomnikowe dzieło: Słownik języka polskiego wydany w 6 tomach, w latach 1806-1814.<br>Staszic od publicystyki politycznej zwrócił się do nauki i w książce O ziemiorodztwie Karpat (1815