łączy się w twórczości Mariana Brandysa z niezłomnym przekonaniem o tym, że historia odda sprawiedliwość i honor ludziom dzielnym, ofiarnym, w których schroniła się godność wspólnoty.<br> Odnosząc aktualne wypadki polityczne do powszechnie znanych zdarzeń i gestów historycznych (np. odważną wypowiedź Jerzego Zawieyskiego w sejmie w 1968 roku do słynnego czynu Rejtana - w książce Z dwóch stron drzwi), pisarz wyłączał w jakiejś mierze zachowania i postawy swoich współczesnych z porządku teraźniejszości i przenosił je do polskiej historii symbolicznej, świętej. Postępowanie takie miało sens pocieszycielski, kompensacyjny: jednoczyło społeczność wokół wzorców i wartości rozpoznawanych jako własne. Lecz zarazem dokonywała się w ten sposób, tak