a islamem widziany jest w kategoriach starcia dwóch cywilizacji.<br>Południowa granica świata muzułmańsko-arabskiego dotyka krajów czarnej Afryki, niegdyś pogańskich, dziś w coraz większej mierze chrześcijańskich.<br>Endemiczny antagonizm, dawniej symbolizowany przez obraz arabskiego handlarza czarnych niewolników, obecnie manifestuje się w szeregu lokalnych wewnętrznych konfliktów przeciwstawiających chrześcijan muzułmanom od krajów tzw. Rogu Afryki, poprzez Sudan i Czad po Nigerię.<br>Północna granica islamu również stoi w ogniu: wojna w Bośni, sytuacja mniejszości tureckiej w Bułgarii, starcia między Osetyńcami a Inguszami, Ormianami i Azerami są tu widomym dowodem.<br>Niewiele lepiej mają się sprawy na innych międzycywilizacyjnych granicach czy osiach napięć, choć konflikt nie zawsze