na uwagę dobór wartościujących określeń. Winnym zabójstwa jest tylko jego sprawca. Członek rodu zbrodniarza jest człowiekiem niewinnym. Królewski kodyfikator posługuje się systemem pojęciowym, który wyłącza kategorię zbiorowej winy, a w konsekwencji nie dopuszcza stosowania zbiorowej odpowiedzialności. Retoryka taka mogła już widocznie przemawiać do Burgundów osiadłych od połowy V w. wśród Rzymian na statusie sprzymierzeńców cesarstwa. W królestwach anglosaskich, u ludów skandynawskich, ale także u Longobardów i Sasów wykorzenienie kolektywistycznych tradycji związanych z rozumieniem winy i kary wymagało dłuższego czasu i bardziej oględnego postępowania.<br> Porównawcza analiza pozwala uchwycić kierunki przemian, jakim ulegała tradycja prawna barbarzyńskich plemion pod naciskiem władzy monarszej i Kościoła