i że to, co wybrane przez "ja" &lt;page nr=31&gt; może zostać wprowadzone na scenę, pokazuje owo przesunięcie. Dawni Mrożkowi bohaterowie nie odczuwali ciężaru żadnego przymusu działania, przymusu wyboru - inaczej niż Antygona, oni nie musieli grzebać brata.<br> W związku z totalitaryzmem wiele pisano o sytuacji zbiorowego, kolektywnego przymusu, mniej o konieczności jednostkowego wyboru. Totalitaryzm (systemowość) nonsensownie obarczano odpowiedzialność za likwidację w XX wieku "sytuacji granicznych" w wymiarze osoby. Tak jakby Hitlera i Stalina nie poprzedzał "bunt mas", strukturalna przemiana kultury i jeszcze kilka niepomiernie istotniejszych procesów. Jeden z tych procesów to odebranie i rezygnacja jednostki z prawa do stwarzania sytuacji granicznych, ostatecznych. A tylko