po Wołchow i Dniepr oraz od norweskich wybrzeży po Dunaj - utworzenie nowych państw barbarzyńskich nie usunęło barier ograniczających władztwo gruntowe. Królowie i książęta nadawali wprawdzie Kościołowi i zasłużonym wielmożom "ziemię niczyją" do zagospodarowania, ale siłę roboczą do karczowania i uprawy tej ziemi stanowili po dawnemu niewolnicy oraz zdeklasowani "ludzie luźni". Trzon chłopskiej ludności tych krajów zachował istotne atrybuty wolnej kondycji oraz dziedziczne prawa do ziemi i podlegał jedynie monarszej zwierzchności. W przeciwieństwie do obszarów karolińskiej sukcesji, gdzie władza królewska, Kościół i możni zgodnie zmierzali do narzucenia wolnemu pospólstwu władztwa gruntowego, grupy rządzące nowych państw północnej i wschodniej Europy, uformowane w kolektywistycznej