otwierania i zamykania portu oraz przeznaczały dla jego skarbu połowę opłat celnych. Rychła śmierć Zygmunta Augusta (1572) uniemożliwiła wprowadzenie w życie postanowień statutów, a za panowania następnego króla doszło do nowych nieporozumień z Gdańskiem (por. s. 110).<br><br>Reformacja. Humaniści, pragnący poznać naturę ludzką, zajmowali się też stosunkiem człowieka do Boga. Upowszechnienie znajomości języków klasycznych - łaciny, greki, hebrajskiego - pozwoliło im na czytanie Pisma Świętego w oryginale, a wiara w potęgę rozumu ludzkiego powodowała niechętny stosunek do dzieł Ojców Kościoła. Obniżenie poziomu moralnego i intelektualnego duchowieństwa, a także polityka świecka papieży uwikłanych w wojny na Półwyspie Apenińskim wywoływały powszechną krytykę. Publicznie toczono dysputy