z najczystszych ideowych pobudek i ginęli na froncie albo z wyroku agentów Stalina. Hiszpania stała w centrum propagandy "antyfaszystowskiej" uprawianej na skalę międzynarodową przez biuro w Paryżu, a jednym z jego najbliższych współpracowników był właśnie Koestler. Posługiwano się w różnych krajach tak zwanymi "użytecznymi idiotami", czyli naiwnymi, którzy chcą dobrze. W jakim stopniu kierownik biura Muenzenberg zdawał sobie sprawę z podwójnej gry Stalina, nie wiadomo. W Hiszpanii zrozumieli ją Koestler, Dos Passos i George Orwell.<br> Poznałem Koestlera w Paryżu bodaj w 1951 roku. Jego fizyczna powłoka wiele wyjaśniała. Był harmonijnie zbudowany i przystojny, ale malutki, prawie karzełek, co mogło przyczyniać się do jego