pięćsetlecie odkrycia Brazylii i ten sam schemat się powtarza. Na placu trzech kultur w Meksyku jest już od lat piękny napis, który głosi, że to co przyniosło zwycięstwo Corteza, nie było niczyim triumfem ani klęską, było bolesnym aktem narodzin nowego społeczeństwa, które stawia oto tę tablicę.<br>Zapamiętam z Meksyku ten akcent położony na ból, czyli na cierpienie. Można historię świata rozpatrywać w kategoriach różnych cierpień zadawanych wciąż ludziom przez ludzi i w tradycji, którą nazywamy judeochrześcijańską, gdzie znalazło się pojęcie pierworodnego grzechu i skażonej natury człowieka. Na odwrotnym biegunie jest myśl oświeceniowa (a przede wszystkim sam Jean Jacques Rousseau), która dostrzegła