konsekwencji i odwagi, aby otwarcie proklamować niezbywalne prawo każdego kraju do swobodnego wyboru systemu politycznego i gospodarczego. Niezamierzoną, choć całkowicie przewidywalną konsekwencją tej szczerości był upadek reżymu komunistycznego w Polsce, a następnie w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Gorbaczow odmówił uznania tego za porażkę, ale znacznie trudniejsza okazała się dlań akceptacja innego zastosowania zasad prymatu wolnego wyboru nad interesami socjalizmu: wzrastającej siły dążeń niepodległościowych wśród narodów ZSRR. Dzielenie władzy Trzecim punktem jest rehabilitacja ogólnych zasad "formalnej", "burżuazyjnej" demokracji. W roku 1988 Gorbaczow stwierdził potrzebę głębokich przemian radzieckiego systemu politycznego - odrzucenia partyjnego "mechanizmu nakazu i presji" oraz zastąpienia go systemem opartym na