nie dość Bogu, znękanemu krajowi i braciom w Chrystusie oddane - Matkę-Spartankę w wieńcu spętanych orłów, ten dokument Róża przechowywała z rozsądku. Błysnąwszy w rozmowie nazwami ze "stanu służby" - Lombardia, Somosierra, Berezyna, Waterloo, otuliwszy się w szeleszczący bogactwem i legendą szal babki Zwardeckiej, uroniwszy łzę nad skargą kadeta w mikołajewskich akselbantach - Róża miała zwyczaj z westchnieniem i ze zmarszczką na czole przedkładać rozmówcy sztambuch. Sztambuch także. Że oto przetrwali, nie wynarodowili się, nie zmoskalili. O... słaba dziewczynka - sierota, <page nr=22> na nędznym weterańskim chlebie, nie ugięła się. I w tej swojej biedzie i sieroctwie warowała, oszukiwała, przyczajała się przed władzą, póki nie porosła